Als je ooit een peuter hebt gezien die in de supermarkt ronddartelt en een ander kind probeert te overtuigen om hun speelgoed te delen, vraag je je misschien af: “Hoe weet dat kind wat de ander denkt?” Of misschien is het nog verwarrender als je kind, dat zelf een speeltje aan een ander gaf, zich boos maakt omdat de ander het meteen pakt. Hoe komt het dat ze de gedachten van de ander soms niet kunnen begrijpen, zelfs als ze zelf zo duidelijk lijken?
Het antwoord ligt in een belangrijk concept in de psychologie: Theory of Mind (ToM). Het klinkt ingewikkeld, maar het is simpel gezegd het vermogen om te begrijpen dat andere mensen gedachten, overtuigingen, wensen en emoties hebben die anders kunnen zijn dan die van ons. Dit is een van de fundamentele bouwstenen voor sociale interactie en empathie en is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen.
Theory of Mind is het besef dat anderen dingen kunnen weten, geloven of voelen die niet overeenkomen met onze eigen gedachten of kennis. Dit besef begint zich te ontwikkelen bij kinderen vanaf een jaar of drie, maar het wordt pas echt duidelijk rond de leeftijd van vijf. Tot die tijd gaat een kind ervan uit dat de wereld hetzelfde is voor iedereen. Als jij weet waar het speelgoed is, dan denkt je vriendje dat ook – of toch niet?
Om dit concept te testen, ontwikkelden psychologen de beroemde Sally-Anne test, een experiment waarmee onderzoekers kunnen zien of een kind in staat is om de "false belief" van een ander te begrijpen. In dit experiment plaatst Sally een object in een mand en verlaat de kamer. Terwijl ze weg is, verplaatst Anne het object. Het kind wordt dan gevraagd waar Sally denkt dat het object is, en als het kind begrijpt dat Sally niet weet dat het object verplaatst is, begrijpt het dat Sally een andere overtuiging heeft dan zijzelf. Dit toont aan dat het kind in staat is om zich voor te stellen wat een ander denkt, zelfs als dat niet de werkelijkheid weerspiegelt.
Het vermogen om Theory of Mind te begrijpen, helpt kinderen niet alleen met het begrijpen van de wereld om hen heen, maar het helpt ook om betekenisvolle relaties op te bouwen. Hier zijn een paar redenen waarom ToM zo belangrijk is:
Hoewel elk kind uniek is, ontwikkelen de meeste kinderen Theory of Mind rond hun vierde of vijfde levensjaar. Tot die tijd is het heel normaal dat kinderen moeite hebben met het begrijpen van andermans perspectieven. Een kind van drie kan bijvoorbeeld geloven dat jij dezelfde dingen weet die hij weet, omdat het zich nog niet realiseert dat anderen informatie kunnen missen.
Echter, niet elk kind ontwikkelt ToM op dezelfde manier of op hetzelfde moment. Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen met autisme vaak een vertraging hebben in het ontwikkelen van Theory of Mind. Dit kan leiden tot moeilijkheden in sociale interacties, omdat ze niet goed begrijpen waarom anderen op een bepaalde manier reageren. Gelukkig kunnen deze vaardigheden, net als andere sociale vaardigheden, door oefening en ondersteuning verder ontwikkeld worden.
Ouders en opvoeders spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van Theory of Mind bij kinderen. Hier zijn een paar manieren waarop ze het proces kunnen ondersteunen:
Theory of Mind is een van de belangrijkste vaardigheden die kinderen leren in hun vroege jaren. Het stelt hen in staat om zich in anderen in te leven, effectief samen te werken en begrip te hebben voor verschillende perspectieven. Terwijl kinderen leren dat de wereld niet altijd hetzelfde is voor iedereen, leggen ze de basis voor het ontwikkelen van empathie en sociale vaardigheden die hen een leven lang zullen helpen. En de volgende keer dat je een klein kind ziet proberen te begrijpen waarom iemand anders een andere mening heeft, kun je gerust denken: “Ze zijn op weg om de wereld door andermans ogen te zien!”